Tháp Bà Ponagar (còn gọi là Tháp Bà) nằm trên đồi Cù Lao, bên sông thuộc thị xã Nha Trang (Khánh Hòa). Thời điểm xây dựng tháp cũng là thời kỳ thịnh vượng nhất trong đạo Hindu (Ấn Độ giáo).
Tương truyền nữ thần Thiên Y A Na Thánh Mẫu là con cháu, dạy dỗ, dân trồng lúa, nuôi tằm, dệt vải … Cư dân duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên vẫn đánh giá cao những lợi thế của Thánh Mẫu. Ảnh: Alamy-Theo các nhà nghiên cứu văn học dân gian, tổng thể công trình Bata được chia thành 3 tầng, từ dưới lên trên. Lầu dưới, lầu bên kia, tháp cổng không còn. Gian giữa là nhà khách, là viện dưỡng lão để các vị về hưu nghỉ ngơi trước khi làm lễ, chuẩn bị trang phục, chuẩn bị lễ vật, đồ lễ. Có tám trụ chính bằng gạch hình bát giác.
Tầng trên cùng là nơi tọa lạc của 4 ngôi tháp, những ngôi tháp này được xây dựng theo phong cách Chăm, xây hoàn toàn bằng gạch, không có chất kết dính. Tâm tháp hướng lên trên, cổng tháp hướng đông. Mặt ngoài tháp có nhiều gờ, trụ, trận.
Trên đỉnh cột thường có những viên ngói trang trí hoa văn mái vòm, tương tự như tháp nhỏ đặt trên tháp lớn. tòa tháp. Trên thân chính của tháp có nhiều tượng và phù điêu bằng đất nung, bao gồm Po Nagar, Tenetsa, các tiên nữ và các con vật: hươu, nai, ngỗng vàng, sư tử … Nữ thần Durga khiêu vũ với hai nhạc công trên lối vào chính của tháp. Ảnh: Alamy
Tháp chính cao khoảng 23m thờ nữ thần Po Nagar. Tháp có 4 tầng, mỗi tầng đều có cổng đá, tượng và các con vật, bốn góc có 4 tháp nhỏ. Trước đây, tượng nữ thần được tạc từ vàng và trầm hương.
Hiện tại, tượng nữ thần bằng đá cẩm thạch đen tọa trên đài sen uy nghiêm, lưng tựa vào phiến đá hình bồ đề. Bên trong tháp. Đây là một kiệt tác của nghệ thuật điêu khắc Chămpa, là sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật điêu khắc hình tròn và phù điêu. Trên đỉnh tháp có tượng thần Nandin, thần Shiva cưỡi bò tót, cũng như tượng các linh vật như thiên nga, dê… Ba tháp còn lại thờ một trong ba vị thần lớn nhất Ấn Độ là Siva. Sanhaka, Thần Ganeca, con trai Thần Siva. Ngoài ra, một số bia ký cổ nhất của người Chambang vẫn còn trong quần thể, ghi lại lời ca ngợi của Sheng Mao, liệt kê những cống hiến xây dựng tháp và cống hiến đất đai …- Tượng Yang Po ANagar hay còn gọi theo tiếng Việt Đó là Thánh Mẫu Thiên Y A Na. Ảnh: Alamy
Tháp Bà Ponagar là một quần thể độc đáo của người Chambang, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích Lịch sử Quốc gia năm 1979. Lễ hội Pangnagarta được tổ chức vào dịp Tết Nguyên đán từ ngày 21 đến ngày 21 tháng 3. Đây là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và được xếp vào danh sách 16 lễ hội quốc gia.