Trong h啤n m峄檛 th岷璸 k峄, nh脿 khoa h峄峜 Dan Buettner 膽茫 h峄 t谩c v峄沬 m峄檛 nh贸m c谩c chuy锚n gia 膽峄 nghi锚n c峄﹗ c谩c b铆 m岷璽 v峄 tu峄昳 th峄 cho nh峄痭g ng瓢峄漣 s峄憂g trong c谩i g峄峣 l脿 “v霉ng xanh”. Trong khu v峄眂, nhi峄乽 ng瓢峄漣 膽茫 s峄憂g h啤n 100 n膬m. Nh峄痭g ng瓢峄漣 n脿y s峄憂g tr锚n 膽岷 Ikaria tr锚n 膽岷 Sardinia c峄 Hy L岷 tr锚n 膽岷 Okinawa c峄 Nh岷璽 B岷, Nh岷璽 B岷. Do 膽贸, Dan 膽瓢峄 truy峄乶 c岷 h峄﹏g t峄 th贸i quen 膬n u峄憂g l芒u d脿i sau 膽芒y: – 膼岷 ti锚n. 95% th峄眂 ph岷﹎ th峄眂 v岷璽 – ch岷 膽峄 膬n u峄憂g l芒u d脿i c峄 ng瓢峄漣 d芒n, ng农 c峄慶 nguy锚n h岷 ho岷穋 ng农 c峄慶 tinh ch岷 v脿 c谩c lo岷 膽岷璾 lu么n chi岷縨 ph岷 l峄沶. H峄 膬n nhi峄乽 lo岷 rau theo m霉a. Ph峄 v峄 v峄沬 tr谩i c芒y v脿 rau qu岷 ng芒m ho岷穋 kh么. Rau l谩 xanh l脿 th峄眂 ph岷﹎ t峄憈 nh岷 gi煤p b岷 s峄憂g l芒u h啤n. M峄檛 nghi锚n c峄﹗ cho th岷 nh峄痭g ng瓢峄漣 trung ni锚n 膬n m峄檛 b谩t rau xanh m峄梚 ng脿y gi煤p gi岷 m峄檛 n峄璦 nguy c啤 t峄 vong so v峄沬 nh峄痭g ng瓢峄漣 kh么ng 膬n rau. 膫n th峄媡 kh么ng qu谩 hai l岷 m峄檛 tu岷 – c谩c gia 膽矛nh 峄 khu v峄眂 m脿 h岷 h岷縯 m峄峣 ng瓢峄漣 s峄憂g hi岷縨 khi 膬n th峄媡. Do 膽贸, b岷 ch峄 c贸 th峄 膬n 铆t h啤n 60 gram th峄媡 m峄梚 th谩ng ho岷穋 t峄慽 膽a 5 l岷. 漂u ti锚n “l脿m s岷h” th峄媡 g脿, th峄媡 c峄玼 ho岷穋 th峄媡 l峄. 膼峄慽 v峄沬 nhi峄乽 ng瓢峄漣, b铆 quy岷縯 s峄憂g l芒u l脿 膬n th峄媡 c峄 hoang ho岷穋 膽峄檔g v岷璽 ch膬n th岷 – ch煤ng r岷 gi脿u axit b茅o omega 3.
3. 膫n c谩 m峄梚 ng脿y
Nghi锚n c峄﹗ tr锚n 96.000 ng瓢峄漣 M峄 k峄 t峄 n膬m 2002 cho th岷 nh峄痭g ng瓢峄漣 膬n nhi峄乽 rau m峄梚 ng脿y v脿 膬n c谩 c贸 tu峄昳 th峄 cao nh岷. 膼岷穋 bi峄噒, n锚n 瓢u ti锚n s峄 d峄g c谩c lo岷 c谩 nh峄 v脿 v峄玜, ch岷硁g h岷 nh瓢 c谩 m貌i, c谩 c啤m v脿 c谩 tuy岷縯 kh么ng ch峄゛ m峄檛 l瓢峄g l峄沶 th峄 ng芒n v脿 c谩c h贸a ch岷 kh谩c. B岷 n锚n 膬n kho岷g 90 gram c谩 m峄梚 ng脿y.
4. Gi岷 s峄痑
H峄 ti锚u h贸a c峄 con ng瓢峄漣 kh么ng ho脿n to脿n t瓢啤ng th铆ch v峄沬 ch岷 b茅o s峄痑 v脿 膽瓢峄漬g th瓢峄漬g cao. Nh峄痭g ng瓢峄漣 s峄憂g trong khu v峄眂 m脿u xanh th瓢峄漬g t矛m ki岷縨 ngu峄搉 canxi t峄 th峄眂 v岷璽. V铆 d峄, m峄檛 b谩t c岷 xo膬n n岷 ch铆n c贸 th峄 cung c岷 cho b岷 l瓢峄g canxi t瓢啤ng 膽瓢啤ng v峄沬 m峄檛 ly s峄痑. C谩c s岷 ph岷﹎ s峄痑 d锚 v脿 s峄痑 d锚 (nh瓢 s峄痑 chua v脿 ph么 mai) r岷 ph峄 bi岷縩 trong c谩c m贸n 膬n truy峄乶 th峄憂g c峄 ng瓢峄漣 d芒n 峄 Ikaria v脿 Sardinia.
5. 膫n 3 qu岷 tr峄﹏g m峄梚 tu岷 – 峄 khu v峄眂 m脿u xanh, m峄峣 ng瓢峄漣 th瓢峄漬g ch峄 膬n m峄檛 qu岷 tr峄﹏g m峄梚 l岷. Tr峄﹏g chi锚n v脿 b谩nh tortilla Nicosia 膽瓢峄 膬n c霉ng nhau, v脿 ng瓢峄漣 d芒n Okinawa lu峄檆 tr峄﹏g v脿 s煤p. B岷 c贸 th峄 th峄 b峄痑 s谩ng v峄沬 tr峄﹏g v脿 tr谩i c芒y ho岷穋 th峄眂 ph岷﹎ th岷 d瓢峄 (nh瓢 ch谩o ho岷穋 b谩nh m矛 nguy锚n ch岷). Khi n瓢峄沶g, b岷 c贸 th峄 s峄 d峄g 1/4 ch茅n t谩o, 1/4 ch茅n khoai t芒y nghi峄乶 ho岷穋 chu峄慽 nh峄 v峄沬 tr峄﹏g.
6. 膫n n峄璦 b谩t 膽岷璾 n岷 ch铆n m峄梚 ng脿y
膼岷璾 l脿 th峄眂 ph岷﹎ y锚u th铆ch c峄 c瓢 d芒n 峄 V霉ng Blu, ch岷硁g h岷 nh瓢 膽岷璾 膽en 峄 Nicoya, 膽岷璾 n脿nh 峄 Okinawa, 膽岷璾 l膬ng v脿 膽岷璾 tr岷痭g 峄 khu v峄眂 膼峄媋 Trung H岷. 膼岷璾 ch峄゛ 21% protein, 77% carbohydrate ph峄ヽ t岷 v脿 ch峄 m峄檛 l瓢峄g nh峄 ch岷 b茅o. So v峄沬 nhi峄乽 lo岷 th峄眂 ph岷﹎ kh谩c, ch煤ng c农ng gi脿u ch岷 x啤 v脿 nhi峄乽 ch岷 dinh d瓢峄g kh谩c. Nh峄痭g ng瓢峄漣 c贸 cu峄檆 s峄憂g l芒u d脿i th瓢峄漬g 膬n 铆t nh岷 n峄璦 b谩t 膽岷璾 n岷 ch铆n h脿ng ng脿y, 膽峄 膽峄 cung c岷 vitamin v脿 kho谩ng ch岷 c岷 thi岷縯 cho c啤 th峄.
7. Ch峄峮 b峄檛 ho岷穋 b峄檛 chua
Trong ba lo岷 c峄 5 khu v峄眂 c贸 tu峄昳 th峄 cao, b谩nh m矛 l脿 m峄檛 lo岷 th峄眂 ph岷﹎ quan tr峄峮g. Tuy nhi锚n, c岷 l瓢u 媒 r岷眓g lo岷 b谩nh m矛 n脿y kh谩c v峄沬 h岷 h岷縯 c谩c lo岷 b谩nh m矛 b岷 膬n h脿ng ng脿y. V铆 d峄, b谩nh m矛 Ikaria v脿 Sardinia 膽瓢峄 l脿m t峄 100% ng农 c峄慶 nguy锚n h岷 v脿 r岷 gi脿u ch岷 x啤 v脿 ch岷 dinh d瓢峄g.
M峄檛 lo岷 b谩nh m矛 truy峄乶 th峄憂g kh谩c c农ng 膽瓢峄 瓢a th铆ch, nh瓢 cho ph茅p vi khu岷﹏ l锚n men v脿 “ti锚u h贸a” tinh b峄檛 v脿 gluten, khi岷縩 b谩nh m矛 b峄 s瓢ng l锚n. Qu谩 tr矛nh n脿y t岷 ra m峄檛 lo岷 axit khi岷縩 b岷 c岷 th岷 c贸 t铆nh axit.
8. Gi岷 l瓢峄g 膽瓢峄漬g
M峄檛 trong nh峄痭g l峄漣 khuy锚n quan tr峄峮g 膽峄慽 v峄沬 nh峄痭g ng瓢峄漣 s峄憂g tr锚n 100 tu峄昳 l脿 膽瓢峄漬g 膬n 膽瓢峄 ch峄 chi岷縨 1/5 kh岷﹗ ph岷 膬n c峄 ch煤ng ta. H峄 th瓢峄漬g cho m岷璽 ong v脿o c峄慶 tr脿 v脿 hi岷縨 khi 膬n 膽峄 膬n nh岷. Do 膽贸, c峄 g岷痭g tr谩nh th锚m h啤n 4 mu峄梟g c脿 ph锚 膽瓢峄漬g v脿o th峄ヽ 膬n v脿 膽峄 u峄憂g m峄梚 ng脿y. Ngo脿i ra, b岷 ch峄 n锚n 膬n b谩nh quy v脿 膽峄 ng峄峵 v脿i l岷 m峄檛 tu岷. Tr谩nh th峄眂 ph岷﹎ ch岷 bi岷縩 c贸 nhi峄乽 ch岷 ng峄峵, 膽岷穋 bi峄噒 khi 膽瓢峄漬g l脿 m峄檛 trong n膬m th脿nh ph岷 quan tr峄峮g nh岷.
9. 膫n c谩c lo岷 h岷 m峄梚 ng脿y
M峄檛 nghi锚n c峄﹗ k茅o d脿i 30 n膬m 膽瓢峄 th峄眂 hi峄噉 b峄焛 膼岷 h峄峜 Harvard cho th岷 nh峄痭g ng瓢峄漣 膬n c谩c lo岷 h岷 th瓢峄漬g gi岷 20% t峄 l峄 t峄 vong. Nhi峄乽 nghi锚n c峄﹗ kh谩c 膽茫 ch峄 ra r岷眓g 膬n nhi峄乽 h岷 c贸 th峄 gi岷 20% cholesterol x岷.
10. T岷璶 d峄g th峄眂 ph岷﹎ 膽岷 膽峄
Trong khu v峄眂 m脿u xanh, m峄峣 ng瓢峄漣 s岷 kh么ng 膽峄 l岷 l貌ng 膽峄 tr峄﹏g ho岷穋 n瓢峄沜 茅p tr峄﹏g. H峄 c农ng kh么ng 膬n th峄ヽ 膬nb峄 sung. Thay v脿o 膽贸, h峄 s峄 d峄g h岷 h岷縯 th峄眂 ph岷﹎ 膽瓢峄 tr峄搉g t岷 膽峄媋 ph瓢啤ng. H峄 tr谩nh xa c谩c s岷 ph岷﹎ ch峄゛ m峄檛 l瓢峄g l峄沶 th脿nh ph岷 v脿 tham gia v脿o th峄 tr瓢峄漬g n岷縰 c贸 th峄. C谩c nh脿 khoa h峄峜 c农ng ch峄 ra r岷眓g th峄眂 ph岷﹎ nguy锚n ch岷 ch峄 c贸 th峄 quy岷縯 膽峄媙h tu峄昳 th峄 c峄 con ng瓢峄漣.
11. U峄憂g nhi峄乽 n瓢峄沜 h啤n – C谩c nh脿 khoa h峄峜 khuy锚n b岷 n锚n u峄憂g 7 ly n瓢峄沜 m峄梚 ng脿y. Nhi峄乽 nghi锚n c峄﹗ 膽茫 ch峄 ra r岷眓g u峄憂g 膽峄 n瓢峄沜 c贸 th峄 l脿m gi岷 nguy c啤 膽么ng m谩u. Ngo脿i ra, n岷縰 b岷 u峄憂g n瓢峄沜, b岷 s岷 kh么ng u峄憂g 膽峄 u峄憂g c贸 膽瓢峄漬g ho岷穋 ch岷 ng峄峵 nh芒n t岷.
12. N岷縰 b岷 u峄憂g r瓢峄, vui l貌ng ch峄峮 ng瓢峄漣 r瓢峄 vang 膽峄 t峄 v霉ng m脿u xanh u峄憂g 1 膽岷縩 3 ly m峄梚 ng脿y. R瓢峄 vang v脿ng 膽峄 c贸 th峄 gi煤p c啤 th峄 h岷 th峄 t峄憈 h啤n c谩c ch岷 ch峄憂g oxy h贸a c贸 ngu峄搉 g峄慶 th峄眂 v岷璽. B岷 c农ng c贸 th峄 u峄憂g r瓢峄 vang 膽峄 v脿o cu峄慽 ng脿y 膽峄 gi岷 c膬ng th岷硁g.
13. U峄憂g tr脿
C瓢 d芒n Okinawa u峄憂g tr脿 xanh c岷 ng脿y. Th峄眂 ph岷﹎ 膽茫 膽瓢峄 ch峄﹏g minh l脿 l脿m gi岷 nguy c啤 m岷痗 b峄噉h tim v脿 m峄檛 s峄 b峄噉h ung th瓢. Ng瓢峄漣 Ikaria u峄憂g bia h瓢啤ng th岷, c芒y x么 th啤m v脿 b峄 c么ng anh l脿 nh峄痭g lo岷 th岷 m峄檆 c贸 nhi峄乽 膽岷穋 t铆nh ch峄憂g vi锚m. K岷縯 h峄 th峄眂 ph岷﹎-B岷 c贸 lo l岷痭g v峄 vi峄嘽 thi岷縰 protein trong c啤 th峄 khi b岷 ch峄 膬n tr谩i c芒y v脿 rau qu岷? B铆 quy岷縯 l脿 k岷縯 h峄 膽岷璾, c谩c lo岷 h岷, ng农 c峄慶 v脿 rau qu岷, l脿 ngu峄搉 cung c岷 axit amin thi岷縯 y岷縰. B岷 c贸 th峄 n岷 s煤p l啤 v峄沬 m峄檛 铆t 峄泃 膽峄 ho岷穋 c脿 r峄憈 v峄沬 膽岷璾 lima …
Ph瓢啤ng Trang (d峄盿 tr锚n s峄ヽ kh峄廵)